झपाझप काम हातावेगळं केलं जात होतं… फायनल रिपोर्टस तयार केले जात होते…. त्यावरुन पुन्हा एकदा भरभर नजर फिरवताना, मन मात्र घड्याळ्यात किती वाजले आहेत या कडे डोळे लावून होतं… कधी एकदा हि फाईल बंद होतेय आणि इंटरनेट विंडो ओपन करुन आपण लॉग ईन होतोय असं वाटायला लागलं होतं…. शेवटी एकदाचं काम संपलं आणि एका झटक्यात तो लॉगईन झाला… साईन इन करुन त्याने चॅट विंडो उघडली आणि ती ची वाट पाहू लागला… अपेक्षेप्रमाणे ती चं दर्शन मात्र त्याला झालं नाही… हिरव्या किंवा लाल दोन्ही साईन्स तिच्या नावापुढे झळकत नव्हत्या… त्याने बराच वेळ वाट पाहिली… नसत्या क्विज घेत उगाचच टंगळमंगळ केली… खरतर दिवसभर केलेल्या कामामुळे आता त्याचे डोळे पेंगायला लागले होते… डोळ्यातून झोप ओसंडून वाहत होती… पण रोजच्या सारखं तिच्याशी बोलल्याशिवाय त्याला झोपायला जायचं नव्हतं… हा त्याचा हट्टच होता म्हणा… शेवटी कंटाळून त्याने तिच्या अकाऊंटवर मेसेज टाकला… गूड नाईट… आय एम लिवींग… टेक केअर… स्वीट ड्रिम्स…. तो हिरमुसला होता… आज दिवसभरात काय काय झालं हे त्याला तिला सांगायचं होतं… पण तिचा आज पत्ताच नव्हता… शेवटी तिला मेसेज टाकल्यावर तो ऑफलाईन जाणार इतक्यात त्याच्या विंडोवर चॅटबॉक्स ओपन झाला आणि तिचा Hiiiiiiii चा मेसेज वाचून त्याला सुखद धक्का बसला…. त्याने पटकन किबोर्डवर हात ठेवला आणि तो टाईप करु लागला… डिअर फ्रेंन्ड…..
नाही, बिलकूल गैरसमज करुन घेऊ नका…. हा कुठल्या फिल्म मधला…. नाटकातला अथवा सगळ्यांच्या प्या-या ईडिअट बॉक्स टिव्ही वरच्या मालिकेतला सिन नाहिये… तर घरा घरात रोज घडणारा प्रसंग आहे… अर्थात ज्यांच्या घरी कॉंप्युटर आणि इंटरनेट आहे अश्या तरुण मुलांनी भरलेल्या घरातला.
This is the virtual world…. हो.. आजकाल तरुणांमधे आणि खरतर सगळ्याच वयोगटातल्या माणसांमधे सॉल्लीड पॉप्युलर असणा-या नेटवर्किंग साईट्स बद्दल बोलतोय मी… फेसबुक, ऑरकुट, हायफाय आणि आता सध्या जोरदार चर्चेत असलेले Twitter, सगळ्याच नेटवर्किंग साईट्स तरुणवर्गात आणि विशेषतः शहरी भागात फारच लोकप्रिय आहेत. आणि या साईट्स वर आपलं अकाऊंन्ट असलचं पाहिजे असा अलिखीत नियमच सध्याची तरुणाई पाळत आहे. आता तुम्ही विचाराल, दिवस दिवस कॉंप्युटर उघडून बसण्यासारखं एवढं असतं तरी काय या साईट्स वर? तर या साईट्स म्हणजे एक parallel world आहे, एक समांतर जग… ज्यात प्रत्येक माणूस स्वतःची एक प्रोफाईल बनवतो… प्रत्येकाचा एक virtual existence, एक आभासी अस्तीत्व… या प्रोफाईलमधे त्या माणसाची सगळी माहिती लिहिलेली असते. अगदी नाव, गाव, जन्मदिनांक, आवडी निवडी, छंद पासून ते काय आवडत नाही, आयडियल मॅच कोण आणि पास्ट रिलेशनशीप कशी होती इथं पर्यंत… त्याचबरोबर त्याचे फोटो अल्बम्स, गेम्स, क्वीज यांचीही रेलचेल या प्रोफाईल पेजेस वर असते. आणि या प्रोफाईल च्या मदतीने तुम्ही जगभरातल्या तुमच्या मित्रांपर्यंत, नातेवाईकांपर्यंत, बिझनेस फ्रेन्डस पर्यंत पोहोचू शकता. खरच… अशी कितीतरी उदाहरणं तुमच्या आसपास असतील कि ज्यांचा त्यांच्या बालमित्रांशी संपर्क तुटला होता… आता तो बालमित्र अथवा मैत्रीण कुठे राहते हे सुद्धा माहित नव्हते. पण ऑरकुट आणि फेसबुक सारख्या साईट्स च्या मदतीने अनेक वर्षांनंतर जुने मित्र एकमेकांना भेटले.. पुन्हा जुनी मैत्री जुळून आली. अहो याच नेटवर्किंग साईट्स परदेशात राहणा-या आपल्या मित्रांना, नातेवाईकांना आपल्याशी जोडून ठेवतात. या नेटवर्किंग साईट्स आपल्याला आपल्या मित्रांच्या वाढदिवसाची आठवण करुन देतात. (तशी खास सोय या सा-या नेटवर्किंग साईट्स वर आहे) आपल्या ओळखीच्या माणसाच्या अयुष्यात काय चाललय याची माहिती करुन देतात. एवढच नाही तर चॅटींगच्या रुपात अनेक ओळखी होऊन पुढे चांगली मैत्री, प्रेम आणि लग्नही जुळल्याची अनेक उदाहरणे आहेत. हे एक असं विश्व आहे ज्यात प्रत्यक्ष एकमेकांसमोर न येताही लोक एकमेकांच्या इतके जवळ येतात की, घरातल्या माणसांपेक्षाही ते जवळचे वाटू लागतात. अशी अनेक माणसं असतात कि ज्यांच्याशी आपण दरोरोज भेटूनही बोलत नाही, रस्त्याने चालताना समोर आले तर एकमेकांना ओळखही दाखवत नाही, पण या साईट्स वर मात्र तासनतास एकमेकांशी गप्पा मारतो. मला वाटतं, समोरासमोर भेटीत जो एक प्रकारचा बुजरेपणा, awkwardness येऊ शकतो… तो ह्या virtual भेटीत नसल्याने लोक बिनधास्त एकमेकांशी बोलतात.
आता तुम्ही म्हणाल, एकमेकांशी गप्पा मारण्याव्यतिरीक्त आणखी काही होतं की नाही या साईट्सवर… तर हो! होतं… नेटवर्किंग साईट्सच्या वेगवेगळ्या ग्रुप्स मधे विविध विषयांवर पोल्स, डिबेट आणि चर्चा सुरु असतात. एखाद्या विषयावर बिनधास्त आणि मनमोकळी मतं इथे मांडली जातात. यात “ओबामा च्या हातून खरच नोबेल मिळवण्याच्या लाईकीचं काम झालं आहे का?” इथंपासून ते “सचीन ला आज पुन्हा खोटा आऊट दिला” या विषयावर प्रत्येक जण आपापली opinions मांडतात. “कम्युनिटीज”…. या शब्दावरुन लोकांमधे भेद करणारा हा शब्द वाटेल, पण सारख्या आवडी निवडी असलेले, समान विचारांचे जगभरातील लोक या “कम्युनिटीज” द्वारे नेटवर्किंग साईट्स वर एकत्र येतात. मग या कम्युनिटीज कोणत्याही विषयावरच्या असू शकतात, अगदी “I hate to wake up early” पासून ते “everything happens for a reason” पर्यंत आणि “ आमीर खान – फॅन क्लब” पासून ते “कुमार गंधर्व – ग्रेट आर्टिस्ट” पर्यंत…. या विषयांमधली विविधता वाखाणण्याजोगी आहे. जश्या हिरो-हिरोईन्स च्या कम्युनिटीज आहेत, तश्याच सामाजिक प्रश्नांबद्दल जागरुक करणा-याही कम्युनिटीज आहेत. Twitter सारख्या साईट्सवर तर आपल्या मनात आता काय चाललय हे जगाबरोबर शेअर करता येतं… तरूणपिढी आता या साईट्स वर मनातली कोणतीही गोष्ट मनमोकळेपणाने सांगतात. सक्काळी सक्काळी उठल्यावर, “Its wonderful day once again” असं वाचल्यावर आपलाही दिवस आनंदाने सुरु होतो आणि “No Pain No Gain” असं म्हटल्यावर दुस-याला होणा-या त्रासात आपणही त्याला साथ देतो. नेटवर्किंग साईट्स हा असा एक ग्लोबल शेजार आहे, अशी एक लांबलचक चाळ आहे, किंवा अशी एक मोठ्ठी सोसायटी आहे, ज्यात लाख्खो करोडो माणसं गुण्यागोविंदाने एकमेकांसोबत राहत आहेत, एकमेकांची सुखदुःख वाटून घेत आहेत, आणि ते सुद्धा प्रत्यक्ष एकमेकांना न भेटता.
कम्युनिकेशन ची मिडीयम्स केवढी बदलत गेलीत ना? प्राचीन काळी, कालिदासाने मेघाकडून निरोप धाडला होता… नंतर कबुतराने चिठ्ठी पोहोचवण्याचे दिवस आले, पुढे “डाकिया डाक लाया” म्हणत गावोगाव लोक पोस्टमन ची वाट पाहू लागले, मग तेही दिवस गेले, रंगूनच्या टेलिफोन वरुन पियाशी संपर्क होऊ लागला, फास्ट मॉडर्न युगात मोबाईल आले, एसएमएस आले, आणि आता या नेटवर्किंग साईट्सने सारं जग चौदा इंचांच्या छोट्याश्या स्क्रिन मधे आपल्या जवळ उभं राहिलं…. काही लोक म्हणतात की, पूर्वीच्या पत्रांची गोडी आजच्या या स्क्रॅप्स ना नाही… पण आजही पूर्वीच्याच आतुरतेने काही स्क्रॅप्स ची वाट पाहिली जाते, समोरच्या व्यक्तीच्या एका मेसेज ने गालावरची कळी खुलते आणि लाखो मैलांचं अंतर झुगारुन मैत्री अधिकाअधिक घट्ट होत जाते. संपर्काचे माध्यम बदलले आहे पण मनीच्या भावना मात्र त्याच आहेत. याच भावनांना आणि मित्रत्वाला घट्ट करण्याचे एक साधन म्हणजेच, नेटवर्किंग साईट्स… एक अशी जादुई दुनिया… which you can love it, or hate it, but you can’t ignore it!!!!
So, लवकर लॉग इन करा… तुमचे काही जवळचे लोक तुमची वाट पाहत आहेत… hurry up!!!!
- सुबोध
